ห้องคลีนรูม (Clean Room) คือ ส่วนสำคัญของโรงงานที่เกี่ยวข้องกับการผลิตสินค้าที่ต้องมีมาตรฐานในความสะอาดระดับสูง ปลอดทั้งเชื้อโรคและฝุ่น จึงมีหลายๆอุตสาหกรรมที่ต้องมีการใช้ห้องคลีนรูมในการผลิต
ไม่ว่าจะเป็นโรงงานอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการผลิตอาหารและยา อุตสาหกรรมเคมีภัณฑ์ และอุตสาหกรรมชิ้นส่วนอีเล็คโทรนิคส์ โรงงานผลิตอุปกรณ์และเครื่องมือแพทย์ เป็นต้น
เนื่องจากโรงงานอุตสาหกรรมเหล่านี้มีความเกี่ยวข้องกับด้านความสะอาดในระดับปลอดเชื้อ จึงมั่นใจได้ว่าผลผลิตที่ได้จะมีความปลอดภัยสูง ไม่เป็นอันตรายต่อผู้ใช้งาน
สามารถแบ่งชนิดของห้องคลีนรูมตามการไหลเวียนของอากาศได้ ดังนี้
1. Conventional Clean Room ระดับความสะอาดของห้องคลีนรูมประเภทนี้จะอยู่ที่ประมาณ Class 1,000 – 10,000 มีการไหลเวียนของอากาศเหมือนระบบปรับอากาศที่ใช้ทั่วไป โดยจะใช้ HEPA filter แต่มีจำนวนครั้งในการเปลี่ยนถ่ายอากาศที่มากกว่า ช่วยให้ความสกปรกภายในห้องลดลง
2. Horizontal Larminar Clean Room ระดับความสะอาดของห้องคลีนรูมประเภทนี้จะอยู่ที่ประมาณ Class 100 มีการใช้ลมที่มีความเร็วคงที่ไหลผ่าน HEPA filter โดยจะมีการติดตั้งเครื่องนี้อยู่เต็มพื้นที่ของผนังด้านใดด้านหนึ่งของห้อง ปล่อยให้อากาศที่ผ่านเข้าสู่ห้องที่สะอาด ถูกดูดกลับขึ้นไปที่ด้านบนของเพดานและย้อนกลับไปสู่เครื่องเป่าลม มักใช้ในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ห้อง Lab ชีววิทยา ฯลฯ
3. Vertical Laminar Flow Clean Room ห้องคลีนรูมชนิดนี้มีระดับความสะอาดของห้องอยู่ที่ประมาณ Class 100 โดยจะมีการติดตั้ง HEPA filter เอาไว้เต็มเพดาน และอากาศจะไหลผ่านจากเพดาน ผ่าน HEPA filter ในแนวดิ่ง แล้วไปผ่านพื้นที่ภายในห้องทำให้โปร่งและไหลกลับสู่เครื่องเป่าลมเย็น เหมาะสำหรับอุตสาหกรรมอิเล็คทรอส์นิกส์โดยเฉพาะ
Class ของ Clean Room
- Class 100 หมายถึง ห้องที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า ไม่เกิน 100 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
- Class 1,000 หมายถึง ห้องที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า ไม่เกิน 1,000 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
- Class 10,000 หมายถึง ห้องที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า ไม่เกิน 10,000 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
- ใช้การควบคุมระดับความดันในห้องให้สูงกว่าความดันนอกห้อง (positive pressure = ความดันเป็นบวก)
- มีการติดตั้งเครื่อง HEPA filter เพื่อกรองสิ่งแปลกปลอมไม่ให้เข้าห้องคลีนรูมโรงงาน
- คนทำงานในห้องคลีนรูมจะต้องล้างตัวด้วยอากาศ (air washer) ก่อนเข้าห้องเสมอ
- คนทำงานภายในห้องคลีนรูมจะต้องสวมชุดพิเศษทุกคน
- การเคลื่อนไหวของคนทำงานภายในห้องนี้จะต้องดำเนินไปอย่างเชื่องช้า
- ควรหมุนเวียนอากาศบางส่วนภายในห้องออกสู่ภายนอก เพื่อช่วยลดสิ่งสกปรกที่เกิดขึ้น
- ผนังและพื้นห้องต้องไม่สะสมฝุ่นและทำความสะอาดได้ง่าย
- วัสดุที่ใช้ภายในห้อง จะต้องไม่ทำให้เกิดความสกปรก
- ควรมีการป้องกันมิดชิด หรือมีการดูดอากาศทิ้งตามบริเวณต่างๆ ภายในห้องคลีนรูม ณ จุดที่มีอนุภาค ซึ่งจะก่อให้เกิดความสกปรก
- การทำความสะอาดภายในห้องคลีนรูมต้องทำตามมาตรฐานกำหนดอย่างเคร่งครัด
– อุณหภูมิที่เหมาะสมกับห้องคลีนรูม มักถูกกำหนดอยู่ในช่วง 72 oF (22.2 oC) ± 0.25 oF (0.14 oC) โดยอุณหภูมิเป็นปัจจัยสำคัญที่ต้องควบคุมภายในห้องคลีนรูม เพราะอุณหภูมิมีความเกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ ทั้งนี้จะมีการกำหนดตามความต้องการของกระบวนการผลิต
– ความชื้นสัมพัทธ์ประมาณ 50 ± 10 % มีส่วนในเรื่องของผลิตภัณฑ์ หากความชื้นภายในห้องไม่เหมาะสม อาจทำให้ผลผลิตเสียหายได้ เพราะผลิตภัณฑ์บางอย่างอาจมีวัสดุที่ดูดความชื้นได้ง่าย หากความชื้นสูงเกินไป ก็อาจทำให้เกิดสนิมหรือความเสียหายบางอย่างขึ้น
– ความดันเป็นบวกเสมอ ห้องที่มีระดับความสะอาดต่างกัน กำหนดให้มีความดันต่างกันอย่างน้อย 0.05 นิ้วน้ำ
– แสงสว่าง 1,080 – 1,620 lux (กรณีที่ไม่มีการกำหนดพิเศษ)
แหล่งข้อมูลอ้างอิง https://www.proindsolutions.com